تفاوت تکنیک PERT و CPM در برآورد زمان پروژه

اصطلاح روش‌های گرافیکی، ارزشیابی و بازنگری (Graphical Evaluation and Review Technique) که به اختصار GERT نامیده می‌شود، به تکنیک‌های مختلفی اطلاق می‌شود که همگی به نوعی برای برآورد زمان و هزینه‌‌های پروژه‌‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ اما تمام روش‌های تعریف شده در این حوزه تفاوت‌هایی از نظر ساختاری و کاربردها با یکدیگر نیز دارند. PERT و CPM نیز از جمله روش‌های تعریف شده در این حوزه هستند که البته برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند و با توجه به اهمیت بسیار زیاد انتخاب یکی از این روش‌ها برای برآورد زمان و هزینه‌ها در پروژه‌ها، لازم دانستیم تا در یک مقاله به صورت کامل به بررسی تفاوت تکنیک PERT و CPM بپردازیم.

البته مقایسه تکنیک PERT و CPM در این مقاله یک مزیت دیگر علاوه بر شناخت تفاوت‌‌های آن نیز به دنبال دارد که آن هم شناخت هر چه بیشتر شما روی ساختار و کاربردهای این دو روش خواهد بود. این مزیت می‌تواند انتخاب بهتری را در زمان شروع یک پروژه میان این دو تکنیک رقم بزند.

چرا استفاده از سیستم‌های شبکه‌ای بهتر است؟

قبل از این‌که به مقایسه تکنیک PERT و CPM بپردازیم و تفاوت‌‌های میان این دو روش را بازگو کنیم. ابتدا لازم است تا یک تشکر ویژه از هر دو این روش‌های برآورد پروژه شبکه‌ای و پژوهش‌گران مبدا آن‌ها داشته باشیم. اهمیت استفاده از چنین روش‌های شبکه برای آنالیز داده‌ها را زمانی متوجه خواهید شد که تفاوت‌های فاحش و فاجعه بار و همچنین زمان بسیار طولانی لازم برای همین برآوردها را با تکنیک‌‌های سنتی درک کرده باشید.

برای کسانی که در شروع یک پروژه هستند، برآورد زمان و هزینه اهمیت فوق‌العاده زیادی دارد. اگر احتمالا این اولین پروژه ساختمانی یا هر نوع دیگری از پروژه‌های شما است با اهمیت این برآورد آشنا هستید.

سیستم‌های شبکه‌ای می‌توانند دقیق‌ترین نتایج را در برآورد زمان و هزینه لازم را به دنبال داشته باشند. تخمین تلاش لازم برای ارائه بهترین کیفیت سرویس در یک پروژه نیاز به برآورد زمان و هزینه دارد. در جامعه اقتصادی امروز هم هر اشتباهی از این بابت می‌تواند یک نقطه ضعف بزرگ برای هر مدیر پروژه ‌ای باشد. اما سوال اینجاست که در میان این دسته از سیستم‌ها کدام یک را برای پروژه خود برگزینیم؟

تعریف تکنیک PERT

برای این‌که تفاوت تکنیک PERT و CPM را معرفی کنیم و یک مقایسه اصولی میان آن‌ها داشته باشیم نیاز به یک تعریف مختصر از آن‌ها داریم. البته که تعریف تکنیک PERT و روش‌های شبکه‌ای آنالیز و تخمین پروژه نیاز به یک مقاله کامل و جامع دارد اما برای شروع مقایسه تکنیک PERT و CPM بهترین قدم است.

یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های مدیران پروژه در زمان برآورد هزینه‌ها و زمان در نظر گرفتن رویدادهای محتمل غیر قابل پیش‌بینی است. وقتی صحبت از احتمالات می‌شود، معمولا تکنیک‌های عددی با تلورانس‌های بسیار زیادی همراه خواهند بود. اتفاقا دلیل اصلی ابداع روش PERT (Program Evaluation and Review Technique) در سیستم مدیریت پروژه نیز همین تفاوت‌های بسیار زیاد میان نتایج نهایی پروژه با برآوردهای اولیه با استفاده از سیستم‌های غیرالگوریتمی بود.

PERT یک روش شبکه‌ای است که بیشتر برای برآورد زمان و هزینه پروژه‌‌هایی استفاده می‌شود که احتمال بروز موارد پیش‌بینی نشده در آن زیاد است و این موارد می‌توانند تاثیر بسیار زیادی روی نتیجه حاصل از برآورد سایر روش‌ها داشته باشند.

اساس اصلی تکنیک PERT مشخص کردن تاریخ‌های معین و دقیق برای رویدادهای کلیدی در یک پروژه است. با مشخص شدن زمان دقیق برای رویدادهای اصلی یک پروژه به راحتی می‌توان نمودار پیشرفت و البته هزینه‌های کلی را برآورد کرد. با ترسیم جریان فعالیت‌ها از ابتدا تا انتهای پروژه در این سیستم شرایط برای تجزیه و تحلیل موارد مختلفی از جمله هزینه‌‌ها، زمان، تعداد نیروی انسانی و مواردی از این دست ساده‌تر خواهد شد. PERT برای اولین بار در سال 1958 توسط یک تیم پژوهشی نیروی دریایی آمریکا توسعه پیدا کرده است.

تعریف تکنیک CPM

با تعریف تکنیک PERT حالا می‌توانید درک بهتری نسبت به این تکنیک داشته باشید و البته بررسی تفاوت تکنیک PERT و CPM نیز ساده‌تر خواهد شد. البته لازم به یادآوری است که برای مقایسه تکنیک PERT و CPM لازم است تا قدم به قدم پیش برویم تا هیچ چالشی در زمان انتخاب یکی از این دو برای شما پیش نیاید. در این راستا در قدم دوم نوبت به تعریف تکنیک CPM می‌رسد.

روش مسیر بحرانی (Critical Path Method) که به اختصار CPM شناخته می‌شود، سابقه بیشتری نسبت به روش PERT دارد. این روش برای اولین بار در سال 1950 به عنوان یک روش الگوریتمی برای کنترل زمان و مدیریت پروژه تعریف شد. تفکر اصلی حاکم بر روش مسیر بحرانی بررسی شرایط و آنالیز کندترین اتفاقات در یک گروه و پروژه است.

برای استفاده از این روش در سیستم مدیریت پروژه لازم است تا فعالیت‌های مورد نیاز برای اتمام پروژه، ارتباط میان فعالیت‌ها و تخمین زمان لازم برای هر فعالیت را از قبل در اختیار داشته باشیم. در واقع این سیستم برای پروژه‌‌هایی مناسب است که از قبل از نظر زمانی، تمام شرایط برای تک‌تک فعالیت‌ها در آن مشخص است.

بر اساس عوامل موثر بر پروژه حاضر مسیرهای مختلفی را می‌توانیم برای پیمایش آن در نظر بگیریم که هر کدام از این مسیر‌ها در نهایت زمان‌بندی مختلفی را نیز برای پروژه رقم خواهند زد. روش مسیر بحرانی یا CPM دقیقا در همین جا اهمیت خود را نشان می‌دهد.

در این سیستم که اصلی‌ترین تفاوت تکنیک PERT و CPM را نیز می‌توان به همین ویژگی نسبت داد، احتمالات غیر قابل پیش‌بینی وجود ندارند اما شرایط بد و خوب داریم. CPM می‌تواند بحرانی‌ترین مسیر را برای هر پروژه مشخص و از این طریق ایده‌آل‌ترین برآورد زمانی و هزینه‌های لازم برای آن را ارائه نماید. نتایجی که معمولا با خطای خیلی کمی حداقل در جهت افزایش زمان همراه خواهند بود.

تفاوت تکنیک PERT و CPM

بعد از تعریف و تمجیدها حالا نوبت به مقایسه تکنیک PERT و CPM می‌رسد که این منظور به دست نخواهد آمد جز با بیان تفاوت تکنیک PERT و CPM و بررسی این‌که هر کدام از این سیستم‌ها برای چه نوع پروژه‌‌هایی مناسب هستند.

مقایسه تکنیک PERT و CPM از نظر معین بودن یا نبودن فعالیت‌ها

اولین تفاوت تکنیک PERT و CPM را باید در انتخاب آن‌ها برای پروژه‌‌های معین یا احتمالی بررسی کنیم. اتفاقا این تفاوت می‌تواند تاثیر بسیار زیادی روی انتخاب یکی از آن‌ها داشته باشد. PERT برای پروژه‌‌های دارای رویدادهای احتمالی گزینه بهتری است و CPM را فقط می‌توان برای پروژه‌هایی با شرایط مشخص و سیستم‌هایی با مسیرهای معین استفاده کرد. دقت کنید که حتی اگر فقط زمان، در یک پروژه با احتمالات روبرو شود و سایر رویدادها مشخص باشند PERP گزینه بهتری است.

تفاوت تکنیک PERT و CPM برای پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی

وقتی صحبت از تحقیقات و پژوهش‌های جدید می‌شود احتمالات هم پای ثابت خواهند بود. با این آنالیز روش است که PERP می‌تواند در پروژه‌های پژوهشی گزینه بهتری باشد. برآورد احتمالات در آن با دقت بیشتری انجام می‌پذیرد.

تاثیر زمان پروژه و بزرگ‌تر شدن آن در انتخاب

اگر بخواهیم مقایسه تکنیک PERT و CPM را برای پروژه‌‌هایی با زمان طولانی یا پروژه‌های معمولی با وظایف روتین داشته باشیم برای گزینه اول PERP اولویت اصلی است و برای پروژه‌های معمولی می‌توانیم از CPM استفاده کنیم.

برای کنترل همزمان زمان و هزینه و بهینه‌سازی

وقتی لازم است تا برآورد مناسبی از زمان و هزینه داشته باشیم و برای کنترل این دو و بهینه‌سازی آن‌ها اقدام کنیم CPM گزینه محتمل‌تری است. در حالی که PERT تنها برای برآورد زمان و هزینه بدون ارتباط مستقیم میان این دو استفاده می‌شود.

برنامه‌ریزی و مدیریت

دقت کنید که برنامه‌ریزی و مدیریت در پروژه تفاوت زیادی با هم دارند. برای مدیریت یک پروژه نیاز است تا برای هر شرایطی آماده باشید و گزینه‌های محتمل را بررسی کنید؛ اما برنامه‌ریزی از ابتدا برای یک فعالیت مشخص انجام می‌پذیرد. با این تعریف باید CPM را تکنیک بهتری برای برنامه‌ریزی تلقی کنیم و مدیریت پروژه‌ها را با PERP انجام دهیم.

مقایسه تکنیک PERT و CPM از نظر دقت

هر چند بیان تفاوت تکنیک PERT و CPM با توجه به کاربردهای مختلف آن‌ها چندان مطلوب نیست اما با این حال باید بدانید که نتایج حاصل از CPM معمولا دقیق و نتایج حاصل از PERP با احتمالات زیادی همراه است.

نوع پروژه‌ها

آخرین معیار برای مقایسه تکنیک PERT و CPM در تعیین نوع پروژه‌‌ها برای این دو است. برای پروژه‌‌های تحقیق و توسعه PERP بهتر است اما در پروژه‌‌های ساختمانی می‌توانیم از CPM با خیال راحت‌تری استفاده کنیم.

جمع‌بندی

در نهایت برای این‌که مقایسه تکنیک PERT و CPM را به صورت دقیق در زمان انتخاب شده برای یک پروژه انجام دهیم، لازم است تا شناخت کاملی نسبت به مؤلفه‌های پروژه مورد نظر داشته باشیم. ارتباط با متخصصین مدیریت پروژه می‌تواند بهترین شرایط را از این نظر برای شما فراهم آورد.

در این راستا در جدول زیر نیز می‌توانید تفاوت تکنیک PERT و CPM را در معیارهای مرتبط به صورت مختصر مشاهده کنید؛ اما اگر باز هم با این بررسی به نتیجه مطلوب برای انتخاب میان یکی از این دو نرسیدید، بهترین گزینه مشاوره تخصصی خواهد بود. برای مدیریت پروژه هر چه بهتر، خرید دوره‌های آموزشی را به شما پیشنهاد می‌دهیم.